آهک چیست؟

آهک به انگلیسی Lime در دسته کانی های معدنی حاوی کلسیم و در ترکیب با کربنات ها ، اکسید ها و هیدروکسید ها می باشد. از لحاظ ظاهری به صورت ماده سفید رنگ ، سنگی یا پودری و یا حدودی سوزاننده است. علاوه بر انواع آن که در معادن یافت می شود ،

انواع مختلفی را نیز می توان از طریق فرایند هایی که بر روی سنگ‌آهک انجام می شود تولید نمود. شناخت و مصرف آن به هزاران سال قبل باز می گردد و مصرف آن در ساخت و ساز بوده است.

منشاء معدنی و خام اهک که با نام لایم استون یا گچ هم نامیده می شود ، از جمله زیر مجوعه های کربنات کلسیم است. هر چه میزان کلسیم موجود در آن بالاتر باشد ، از کیفیت مناسب تری برخوردار است و سپس می توان از طریق فرایند های شیمیایی اقدام به خالص سازی آن نمود.

در کشور ما نیز استفاده از آهک دارای سابقه ای طولانی بوده و امروزه به دلیل وجود معادن آن در مناطق مختلف ، تولید این محصول رایج است. البته کیفیت تولید آن در کارخانجات مختلف با توجه به روش ها و تجهیزات بکار گرفته شده متفاوت می باشد.

معرفی انواع آهک

بر اساس مواد تشکیل دهنده آن و یا فراوری های صورت گرفته بر روی آن به دسته بندی های مختلفی تقسیم بندی می شود. هر نوع آهک دارای موارد مصرف و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی مختص به خود است. برخی از انواع مورد استفاده در صنایع امروزی عبارتند از:

سنگ‌آهک

فرمول شیمیایی: CaCO3

نام لاتین: Limestone

دیگر اسامی: لایم استون | کربنات کلسیم

سنگ آهک نوعی سنگ رسوبی ایجاد شده از اسکلت موجودات مرده است. سنگ آهکی ماده خام استخراج شده از معدن بوده و ترکیبی کلسیمی و پایه تولید بسیاری از مواد شیمیایی می باشد. تقریبا ۱۰% از کل کانی های رسوبی پوسته زمین را شامل شده و خاصیت قلیایی دارد.

آهک زنده و کلسینه

فرمول شیمیایی: CaO

نام لاتین: Quicklime | Burnt Lime

دیگر اسامی: اکسید کلسیم | آهک پخته | آهک کلسینه | آهک فعال

آهک زنده یک ماده شیمیایی بسیار خالص و سفید رنگ با خاصیت قلیایی و ساختار کریستالی است. ساختار شیمیایی آهک زنده ، آن را متمایل به جذب یون هیدروکسید نموده است به همین خاطر بسیار اکتیو و واکنش دهنده می باشد. در صورت ترکیب با آب ، خاصیت گندزدایی پیدا کرده و می تواند سبب ایجاد سوختگی بافت های زنده شود.

اهک هیدراته و شکفته

فرمول شیمیایی: Ca(OH)2

نام لاتین: Slaked Lime | Hydrated Lime

دیگر اسامی : هیدروکسید کلسیم | آهک شکفته | آهک مرده

اهک هیدراته یک ماده فراوری شده سفید رنگ و دارای حالت پودری می باشد. که میل ترکیبی سریعی با دیگر مواد ندارد ولی در مدت زمان طولانی و در معرض هوا و رطوبت ، با جذب گاز دی اکسید کربن ، به کربنات کلسیم تغییر حالت می دهد. برای تولید هیدروکسید کلسیم از ترکیب اکسید کلسیم با آب یا بخار آب استفاده می شود.

اهک خوراکی

همان آهک هیدراته با خلوص بسیار بالا است که فاقد هر گونه مواد سمی و مضر بر سلامت انسان می باشد. از آهک خوراکی به صورت آب آن برای تهیه مربا و برخی مواد غذایی استفاده می شود.

آهک صنعتی و ساختمانی

آهک مورد استفاده در صنایع مختلف که می تواند شامل انواع مختلف این ماده باشد و از قیمت مناسبی و ارزانی نیز برخوردار است. آهک صنعتی ، ویژگی های خاصی به مواد مختلفی که با آن های ترکیب می شود ارائه می دهد. آهک ساختمانی برای تهیه ملات ، شکفته کاری و تولید مصالح ساختمانی مصرف می شود.

آهک دولومیتی

فرمول شیمیایی: CaMg(CO3)2

نام لاتین: Dolomite Lime

دولومیت نوعی کانی خشک کلسیمی با مشخصاتی شبیه آهک است که ساختار آن به جای کربنات کلسیم ، از کربنات کلسیم منیزیم تشکیل شده است به همین خاطر نمی توان در تمامی صنایعی که از آن استفاده می شود ، از دولومیت نیز استفاده نمود زیرا به دلیل دارا بودن ناخالصی منیزیم ، برای تولید بسیاری از محصولات صنعتی مناسب نیست.

فرایند تولید آهک در کارخانه

در کارخانه تولید آهک نیکان تولید با استفاده تمامی تجهیزات و ملزومات پیشرفته ، ما می توانیم انواع آن را با کیفیت استاندارد و قیمت مناسبی تهیه نماییم. تولید آهک با استخراج سنگ از معادن آغاز می شود. برخی صنایع نیاز به سنگ یا پودر سنگ آهک دارند که در این صورت فرایند های کمتری بر روی ماده اولیه صورت می گیرد و به طبع آن قیمت ارزان تری نیز دارد.

دومین مرحله فراوری ، پخت سنگ در کوره آهکپزی است تا کلیه مواد ناخالص موجود در آن الخصوص گاز کربنیک ، جدا شود. محصول این مرحله ، تولید آهک زنده یا آهک پخته است. این مرحله پس از کوبش سنگ در دستگاه های سنگ کوبی انجام می شود. برخی از صنایع همچون سیمان سازی از این ماده به شکل گسترده ای استفاده می کنند.

سومین فراوری که بر روی آن انجام می شود ، هیدراته یا آبدار کردن است. برای این منظور می توان به صورت مستقیم بر روی آهک پخته آب ریخته و با استفاده از سیستم خاصی به نام دستگاه هیدراسیون ، بخار آب جوش را به آن دمید. این فرایند سبب شکفته شدن آن می شود که محصول آن به آهک هیدراته یا آهک شکفته است. حالت خاصی از این ماده که به عنوان ماده اولیه و یا کمکی در تعداد بیشماری از صنایع کاربرد دارد.

کاربرد و موارد مصرف آهک صنعتی چیست؟

مواد معدنی کلسیمی مانند آهک به عنوان مهم ترین و پر مصرف ترین مواد معدنی مورد استفاده بشر در طول تاریخ به حساب می آید. انواع خام و فراوری شده آهکی از صنایع سنگین و ساختمانی گرفته تا مواد غذایی و دارویی به مصرف می رسد.

برخی از کاربرد ها و زمینه های مصرف آن به شرح زیر می باشد:

• اصلی ترین زمینه مصرف آهک در طول تاریخ در مصارف ساختمانی و جاده سازی است.
• تولید فولاد و ذوب آهن از جمله صنایعی است که وابستگی شدیدی به مصرف آهک دارد.
• خنثی سازی فلز آلومینیوم از طریق تصفیه اکسید آلومینیوم (آلومینا) با کمک اهک صورت می گیرد.
• از جمله صنایعی که سالیانه میلیون ها اهک زنده میکرونیزه را مصرف می کند ، تولید سیمان است.
• اهک هیدراته یا شکفته ، یکی از اصلی ترین مواد در تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب کارخانه ای است.
• خنثی سازی اسید در بسیاری از صنایع همچون کاغذسازی وابسته به مصرف اهک است.
• در صنایع غذایی از آن برای تصفیه نیشکر و چغندر قند و تولید قند و شکر استفاده می شود.
• زدودن گوگرد از دودکش کارخانه های و چاه های نفت و گاز نیز از دیگر زمینه های مصرف اهک است.